Steeds meer kinderen hebben hulp nodig. Dat baarde Bert Wienen zorgen. Veel kinderen krijgen te snel een stempel, zo vond hij uit.
Omgevingsfactoren beïnvloeden de manier waarop een leerkracht naar een kind kijkt en hebben zo effect op het ‘label’ dat een kind krijgt. Dat is het belangrijkste resultaat van het promotieonderzoek van Druk & Dwars medewerker en onderzoeker Bert Wienen.
Voor zijn proefschrift Inclusive Education: from individual to context onderzocht Wienen welke contextfactoren hierop van invloed zijn. Steeds meer kinderen in het regulier onderwijs krijgen psychische hulp of medicatie vanwege AD(H)D, angst of depressie. Het aantal kinderen dat jeugdhulp krijgt steeg de afgelopen jaren met 12 procent. In Assen – waar Wienen in de gemeenteraad zit – krijgt zo’n een op de zeven kinderen jeugdhulp.
En dat baart Wienen zorgen: ,,Er groeit een generatie op die professionele hulp nodig heeft om staande te blijven in onze samenleving. Die stijging heeft onder meer te maken met de manier waarop ons onderwijs georganiseerd is en de verwachtingen die we hebben van kinderen”, legt de onderzoeker uit. ,,Omgevingsfactoren die bepalend zijn voor een diagnose.”
Wienen pleit er daarom voor dat er niet alleen naar het kind gekeken wordt, maar ook naar zijn of haar onderwijsomgeving. ,,Er zijn veel factoren rondom het kind die van invloed zijn op of een kind als ‘normaal’ of ‘afwijkend’ gezien wordt. Denk aan de klas of het perspectief van de leerkracht.”
Als voorbeelden noemt hij het aantal jongens of de hoeveelheid ‘lastige’ kinderen in een klas. Factoren die een uitwerking hebben op het referentiekader van de leerkracht. ,,Ik denk echt dat als we meer aandacht hebben voor deze omgevingsfactoren en bijvoorbeeld investeren in onderwijs, veel minder kinderen als afwijkend worden gezien en dus jeugdhulp nodig hebben. Ik ben echt niet tegen jeugdhulp. Integendeel zelfs. Maar dan wel voor de groep kinderen die het écht nodig heeft.”
Wienen kwam op het idee voor zijn promotieonderzoek toen hij zelf in de jeugdhulp werkzaam was. ,,Een prachtige tijd. Ik mocht veel aan projecten werken waarbij jeugdhulp en onderwijs samenkwamen. Maar dat zijn echt twee totaal verschillende werelden. Daar liep ik iedere keer weer tegenaan. Door mijn onderzoek kon ik op het snijvlak van die twee werelden gaan werken.
Het onderwijs leren kennen en tegelijkertijd die stijging proberen te begrijpen”, vertelt hij. Volgens Wienen heeft het vaker labelen van kinderen nog een andere oorzaak: de classificaties worden uitgebreider en wetenschappers en psychologen vinden steeds sneller een kind afwijkend. ,,De voorwaarden worden steeds meer opgerekt, waardoor kinderen sneller ergens onder passen en sneller een stoornis lijken te hebben. Dat vind ik zorgelijk. Je bestempelt een kind wel als ziek of afwijkend, waardoor al die kinderen opgroeien met het idee dat ze dat zijn. Natuurlijk kunnen we kinderen daardoor zorg geven, maar dat kan ook zonder een diagnose. We kunnen ook diagnoseloos goede dingen voor kinderen doen.”
Toch ervaren veel volwassenen wél voordelen van een diagnose bij kinderen, zo ziet Wienen. ,,We leven in een wereld waarin ieder kind een soort van gouden weg moet afleggen. Zowel ouders als leerkrachten willen zo graag dat het goed gaat, dat het bijna niet mag misgaan. Loopt een kind achter, of valt het op in de klas? Dan is de eerste vraag al snel wat er met het kind aan de hand is.” Een diagnose kan dan de schuldvraag weghalen, waardoor de spanning tussen ouders en leerkrachten afneemt. ,,Het geeft ze de bevestiging dat ze er zelf niets aan kunnen doen, het kind is immers ziek. Dat wordt dan ervaren als een nieuw startpunt voor een samenwerking.”
Wienen pleit voor meer ruimte en tijd voor leerkrachten. ,,Ik zou het leerkrachten gunnen dat ze gewoon kunnen aangeven dat het even niet lukt met een kind. Dat ze eenvoudig om hulp of ondersteuning kunnen vragen. We moeten leerkrachten en hun vak veel serieuzer nemen. Als het even niet lukt, willen we gelijk alles oplossen via het kind. Terwijl belangrijke oplossingen ruimte, tijd en rust zijn. Dat zijn we namelijk nodig om kinderen weer te zien zoals ze zijn.”
Bron: Dagblad van het Noorden, & Bennema, J. (2019, 20 juni). ‘Diagnoseloos goede dingen doen’. Geraadpleegd 20 juni 2019, van https://www.e-pages.dk/dvhn/9900/article/921397/35/1/render/?token=843885540727814674bb54b9715cb93c