Dit is de tiende blog in de serie van blogs over ADHD-voorlichting. Sanne te Meerman en eventuele gastauteurs houden uitspraken over ADHD kritisch tegen het licht aan de hand de richtlijn voorlichting ADHD.
Vaak gaat de blog over minder goede voorbeelden. Voor deze tiende editie bespreek ik een beter voorbeeld want die zijn er gelukkig ook steeds meer. Deze keer:
Thuisarts (www.thuisarts.nl)
Er valt veel goeds te zeggen over de ADHD-voorlichting op Thuisarts, en het is duidelijk dat de website –in tegenstelling tot veel andere websites – gebruik heeft gemaakt van bestaande richtlijnen zoals de Zorgstandaard ADHD. Opvallend is bijvoorbeeld dat:
- Thuisarts.nl benadrukt dat er veel variatie is in kindergedrag.
- De auteurs niet alleen mogelijke voordelen maar ook nadelen van medicatie noemen.
- Er weinig wordt gegeneraliseerd: er staat eigenlijk nergens dat het door het een of het ander komt.
- Er worden weinig tot geen schijnzekerheden gegeven, de voorlichting is voorzichtig.
Het volgende fragment illustreert dit voorzichtige karakter maar laat ook zien waar mogelijk nog ruimte is voor verbetering.
Citaat 1: “We weten niet wat de oorzaak is van ADHD. Wel is duidelijk dat het in sommige familie vaker voorkomt dan in andere.
Wat kan er beter? – the devil is in the details.
Eigenlijk is er niks ‘fout’ aan dit citaat. Het is zelfs heel eerlijk om te stellen dat we ‘de oorzaak’ van ADHD niet weten. Maar details kunnen veel prijsgeven over de denkwijze van auteurs en bijdragen aan interpretatiefouten van onderzoek. Zo richtte de Groningse filosofe Else Barth zich onder andere op (on)bepaalde lidwoorden. In het fragment hierboven staat: ‘we weten niet wat de oorzaak is van ADHD’. Het bepaald lidwoord ‘de’ suggereert dat we wellicht ooit één oorzaak vinden. Maar ‘de oorzaak’ van ADHD gaat nooit gevonden worden. ADHD blijft gewoon die verzamelnaam voor verschillende mensen met overeenkomsten maar ook verschillen in gedrag en in achtergrond en oorzaken. Zoals de richtlijn voorlichting (p. 7) stelt: ADHD is “een ‘multifactorieel’ probleem, omdat aanleg en omgevingsfactoren op veel manieren met elkaar kunnen interacteren en (…) de mix van factoren voor iedereen met deze gedragingen anders is’’.
Dat de schrijver van de website het heeft over ‘de oorzaak’ zou je kunnen zien als een motiefje waaruit blijkt dat er toch nog wel heel medisch gedacht wordt. Nog zo’n motiefje is bijvoorbeeld dat het uitsluitend over een ‘oorzaak’ gaat. In de richtlijn wordt steevast van ‘redenen en oorzaken’ gesproken: kinderen zijn allereerst handelende actoren die ook redenen hebben voor hun gedrag. We proberen in de richtlijn dus bewust het mechanische ‘oorzaak-gevolg’ denken niet centraal te stellen, maar de motieven van kinderen. Dat de auteurs vanuit ‘oorzaak-gevolg’ denken en dat ze één oorzaak verwachten blijkt uit dit (verder heldere) filmpje waarin gesteld wordt:
Citaat 2: ‘we denken dat ADHD komt door een verstoring in de ontwikkeling van de hersenen’.
Ondanks de voorzichtigheid (‘we denken dat… ‘) wordt er nu toch duidelijk naar slechts één ding, een organische oorzaak, gewezen. Maar het kleine verband met hersenontwikkeling, kan op z’n hoogst voor een klein gedeelte van de kinderen met een ADHD classificatie iets verklaren en is niet ‘de oorzaak’. ‘Dé oorzaak’ van ADHD bestaat niet want ADHD is geen ziekte-entiteit maar een verzamelnaam voor gedrag van verschillende mensen met hun eigen oorzaken én redenen voor dit gedrag.
Meer weten? De richtlijn voorlichting is hieronder te downloaden. Tips voor de auteur voor goede/minder goede voorbeelden? Neem contact op met de auteur.
